دانشگاه تهران پردیس بین الملل کیش نقش موسیقی های بومی در توسعه صنعت گردشگری

فصل اول کلیات پژوهش

1-1 مقدمه

گردشگری صنعتی است که مسبب ورود پول و ارز زیادی به داخل کشور می شود. حتی گردشگران بومی نیز با پرداخت هزینه و پول به مسافرت می روند. بنابراین در کنار تولید که تولید خالص ملی به حساب می آید، صنعت گردشگری نیز تولید ناخالص ملی را بهبود می بخشد.  صنعت گردشگری نیازمند رشد، توسعه و توجه بیشتری سازمان ها می باشد. با توجه به عدم جذابیت مراسم جشن و یا کم توجهی به کنسرت های موسیقی، هنرهای نمایشی و…. در عمل شاهدیم که استقبال چندانی از گردشگری نمی شود(امین بیدختی و همکاران، 1388).

گردشگری امروزه نیازمند توجه و حساسیت بیشتری است. گردشگری می تواند یکی از عوامل موثر بر اقتصاد کشور و موتور محرکه گسترش عوامل فرهنگی –هنری همچون موسیقی و هنرهای نمایشی باشد که بایستی متذکر گردید که عوامل هنری تأثیر بسزائی در کاهش ناهنجاری ها، قتل، تجاوز، طلاق و… دارند(جواهر زاده، 1390).

موسیقی پیوندی ذاتی با گردشگری دارد. به عنوان یک جاذبه، یک معرّف برای وضع معیشت و سبک زندگی، و محملی برای پیام­ها و انگیزه های سفر. در ساده­ترین سطح، رویدادها و اجراهای صحنه ای موسیقی تقریبا پای ثابت تمامی گونه های گردشگری فرهنگی هستند(زندباف، 1388).

موسیقی در سطح جهان  به عنوان یک بخش اساسی از تجلیات فرهنگی و سبک زندگی شناخته می شود. تا جایی که گردشگران به طور کلیشه ای انتظار دارند که تجربه حضورشان در مکان­های فرهنگی، ‌با موسیقی خاصی همراهی شود (زندباف، 1388).

صنعت توریسم از این موضوع در تبلیغات خود و در ارائه معرف­هایی معتبر برای تفریحگاه ها و مناطق هدف استفاده می کند. این همراهی و ملازمت، بخشی از یک سیستم وسیع از معرف­های سطح زندگی و وضع رفاهی نیز به شمار می رود که در آن، سلیقه های موسیقایی بر اساس سیستمهای کارشناسی طبقه بندی می شود و سطح، وضع و سبک زندگی منطقه مربوطه را تعیین می کند. پژوهش پیشگامانه پائول[1](1988) قدرت ظریف موسیقی در ارائه پیام­هایی درباره گردشگری از طریق شعر و تصویر را تجزیه و تحلیل کرده است. او نشان می دهد که چگونه موسیقی پاپ در دهه 1960،‌ 1970و 1980 مدلهایی را برای گردشگری جوانان، و به طور خاص برای گروه های سنی و جنسیتی ارائه کرد که به آنها “اجازه” بازدید از مقصدهای جدید در چارچوب فرهنگی گردشگری جایگزین را می داد(رنجبریان و همکاران، 1392).

به هر تقدیر متأسفانه امروزه با توجه به هزینه های زیاد گردشگری، گردشگران زیادی (داخلی و خارجی) به ایران مسافرت نمی کنند که در این رابطه با کاهش هزینه های مسافرتی اعم از هواپیما، کشتی، قطار و….  و نیز افزایش تسهیلات می توان شاهد رشد و شکوفائی این صنعت بود.  با رشد گردشگری، تعامل بازرگانان خارجی و ایرانی با ایران بیشتر شده و صادرات و واردات بیشتری را شاهد خواهیم بود. آن چه در بدو امر ضروریست لزوم حمایت از آژانس های مسافرتی، گردشگران و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری توسط دولت محترم است(معاونت برنامه ریزی و توسعه شهرداری کلانشهر تبریز، 1391).

این مطلب را هم اگر خواستید بخوانید :

بررسی وجوه بیانی دیدگاه‌های اجتماعی امام علی(ع) در کلمات قصار نهج البلاغه :: بررسی پایان نامه های دانشگاهی

در این بین توجه به این نکته که گردشگری بدون توجه به برگزاری جشن ها، اجرای موسیقی و نمایش و نیز نمایشگاه های مختلف اعم از نقاشی، طراحی و….توریست زیادی را  مشاهده نخواهد نمود، ضروری است. همچنین اجرای سیاست های باز و توجه بیشتر به گردشگری توسط نهادهائی چون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می تواند سبب رشد و گسترش این مقوله و بهبود اقتصاد گردد(نتل، ترجمه رستمی، 1390).

در بخش موسیقی نیز بی شک موسیقی های بومی با القای مفاهیم اخلاقی و نیز اشعار پخته می تواند اخلاق را در نسل جوان تقویت نماید. موسیقی می تواند عامل بسیار مهمی در برقراری پیوند و ارتباط بین نسل ها و نیز تقویت شعائر دینی و اخلاقی باشد. موسیقی های بومی ایران یکی از انواع موسیقی است که آثار غنا در آن دیده نمی شود و دارای طبعی آرام و معتدل است و می تواند منتقل کننده مفاهیم والای مذهبی و موجب رشد و تکامل فکری در انسان شود به شرط آنکه در انتخاب اشعار توجه کافی مبذول گردد(همان منبع) بنابراین توجه به این عامل می تواند در کسب و کار و نیز شناساندن فرهنگ هر منطقه به گردشگران مفید واقع شود.

1-2 مساله اصلی تحقیق

موسیقی تأثیر بسیار زیادی را در جذب تماشاچی دارد و به همین نحو با اجرای مراسم، جشنواره ها، کنسرت ها و…. می توان گردشگران را دعوت به گردشگری تفریحی نمود. علاوه بر گردشگری سلامت که گردشگران برای شادابی و نشاط اقدام به مسافرت می کنند، گردشگری تفریحی نیز گردشگران بسیاری را جلب می نماید(شاکرین، 1388).

در این بین، موسیقی نقش بسیار مهمی را در فرهنگ سازی، کاهش تنش های اجتماعی، اعتلای فرهنگ ملی و اسلامی  و…. بازی می کند(زندباف، 1388). به همین نحو موسیقی ملی ایران با غنای ردیفی و پیکره بسیار غنی موسیقی های محلی می تواند عامل بسیار مهمی در جذب توریست و توسعه صنعت گردشگری باشد.

موسیقی امروزه یک صنعت است مسبب ورود توریست و جهانگردان بسیاری به داخل کشور می شود که در کنار عواملی چون مکان های تاریخی، وجود هتل های شیک و مجلل و نیز فرهنگ های درون کشورها، مهم ترین عامل در جذب گردشگران است. موسیقی می تواند در نوروز و اعیاد مذهبی مسلمانان، گردشگران بسیاری را به ایران جذب نماید. همین امر در مورد پیوند فرهنگ ها نیز قابل ذکراست. در کشور ما نیز فرصت های گردشگری فراوانی وجود دارد. اما مساله این است که آیا موسیقی بومی نیز می تواند همانند موسیقی های رایج در شکوفایی صنعت گردشگری نقش داشته باشد و منجر به رونق گردشگری در کشور شود؟

1-3 تشریح و بیان موضوع

موسیقی بومی با قابلیت های خارق العاده خود با اندکی تلفیق با موسیقی غربی قطعا جذابیت های بسیاری را برای گردشگران علی الخصوص قشر جوان جامعه دارد. موسیقی بومی ایران حتی قابلیت اجراهای کنسرتی را نیز داراست تا بتواند گردشگران خارجی را نیز جذب نماید. موسیقی بومی هر منطقه ای بیانگر اخلاقیات و روحیات مردم آن منطقه می باشد و با تکیه بر  جنبه های درونی هر موسیقی می توان به درونیات آن قوم پی برد(نتل، ترجمه رستمی، 1391).

موسیقی همراه با اجرای زنده تئاتر می تواند به اندازه یک کتاب و بلکه حتی بیشتر در ذهن مخاطبان اثرگذار باشد.  موسیقی می تواند در القای موثر هنجارهای جامعه اثر بخشی فراوانی داشته باشد و در کاهش مشکلات روحی و روانی افراد و در نهایت در افزایش آرامش آن ها موثر واقع شود. در این خصوص، تحقیقی با عنوان “تأثیر موسیقی و آوای قرآن کریم برمیزان اضطراب و علائم حیاتی بیماران قبل از اعمال جراحی شکم” نشان داد که موسیقی بر کاهش علایم اضطراب موثر می باشد(آجرپز، 1388).

موسیقی بومی، مذهبی و سنتی ایران یکی از سالم ترین و موثرترین انواع موسیقی است. امروزه با کمی نگرش به جامعه شناسی موسیقی سالم ترین و با اعتقادترین افراد را در موسیقی سنتی و بومی  ایران می بینیم.

آنچه مد نظر هنر موسیقی و آهنگساز است ایجاد زمینه ای مناسب برای درک اشعار و ایجاد آرامش روحی و روانی است و یکی از انواع مفید و آرامبخش موسیقی، موسیقی بومی است که حتی برای آن خواص درمانی نیز برشمرده اند. موسیقی بومی با ذکر وقایع پرشور حماسی و درون مایه های اخلاقی و دینی خود در جلب نظر گردشگران تأثیر بسزائی را داراست(نتل، ترجمه رستمی، 1391)، به شرط آنکه توسط تبلیغات مناسب سازمان صداوسیما به گردشگران معرفی شود. بنابراین انتخاب موسیقی های بومی مناسب و پخش آن ها و نیز برگزاری جشنواره ها تأثیر بسزائی در افزایش توجه گردشگران داخلی و خارجی دارد.

بسیاری از ایرانیان برای گوش دادن به موسیقی های ایرانی اقدام به مسافرت به دبی، اروپا، امریکا و… می کنند. حال آنکه با حمایت از هنرمندان داخلی که آثاری بمراتب غنی تر و پرمایه تر تولید می کنند و فراخوانی هنرمندان ایرانی مقیم در کشورهای دیگر، ایران سالیانه شاهد رشد و اعتلای صنعت گردشگری خواهد بود. و این مساله تاثیر مفیدی در جذب سرمایه های اقتصادی و نیز بهبود تعاملات تجاری و نیز انتقال فی مابین فرهنگ های مختلف در دنیا خواهد داشت(معاونت برنامه ریزی و توسعه شهرداری کلانشهر تبریز، 1391).

امروزه گردشگران به عوامل بسیار مهمی همچون فرهنگ ها، مکان های تاریخی، آسایش و راحتی در کشور مورد نظر و نیز وجود مکان های تفریحی مناسب توجه می کنند. قابل ذکر است که موسیقی یکی از فاکتورهای بسیار مهم در جذب گردشگران در نقاط مختلف دنیا می باشد(رنجبریان و همکاران، 1392).

بنابراین با توجه به مسائل مطرح شده می توان گفت، موسیقی های موثر و مفید بومی ایران علاوه برآنکه می تواند در ایجاد روحیه و نشاط مردم ایران موثر باشد می توانند در ایجاد روحیه نشاط در جهانگردان غربی نیز موثر باشد.

علاوه بر این، موسیقی در ایجاد روحیه غیرت، حفظ فرهنگ ها، سلامت روان و نیز  در تقویت هنجارهای اجتماعی جامعه نقش بسیار مهمی دارد و اجرای موسیقی های بومی در القای این روحیه و حفظ ارزش های اخلاقی جامعه نقش بسیار مهمی را داراست(نتل، ترجمه رستمی، 1391).

موسیقی بدون شک اگر مهم ترین عامل جذب گردشگر نباشد یکی از مهم ترین عوامل آن است که بایستی بدان توجه کافی را مبذول داشت. اجرای موسیقی بومی در محیط های باز و طبیعی و بکر می تواند سبب شادابی و نشاط روح گردد و در این بین، موسیقی بومی ایران نمایشگاهی است که در آن می توان به خصوصیات و خلقیات اقوام مختلف پی برد و آن گونه که از اسمش پیداست مختص قبائل محلی ایران است و لذا با فرهنگ اقوام مرتبط است. موسیقی بومی علاوه بر شناخت فرهنگ کشور عزیزمان می تواند منجر به گسترش روحیه تفکر، ایجاد حالت آرامش و تعادل در انسان و نیز گسترش تفکرات  اسلامی-عرفانی گردد. بلاشک این امر هم در جذب گردشگران داخلی  و هم در جلب گردشگران خارجی موثر است.

بنابراین در این بررسی که با هدف مطالعه تاثیر موسیقی بومی در جذب گردشگران و توسعه صنعت گردشگری صورت می گیرد به بررسی اثرات موسیقی بومی پرداخته می شود و نهایتا تاثیرات این عوامل بر جذب گردشگری مطالعه می شود.

1-4 اهمیت و ضرورت تحقیق

کشورهای صنعتی دنیا توجه ویژه ای به مسائل فرهنگی می دهند و آن را به عنوان عامل مناسبی برای رشد وضعیت اقتصادی به حساب می آورند. یکی از عوامل توسعه اقتصادی در هر کشوری توجه به صنعت گردشگری می باشد(حسینی و همکاران، 1392). گردشگری پدیده ای است که بدون توجه به عوامل موثر در جذب گردشگران معنا و مفهومی ندارد.

کشور ایران با وسعت پهناور خود و مردمان خونگرم بایستی سالیانه گردشگران بسیاری را پذیرا باشد که این مساله توجه به عوامل جذب گردشگر را می طلبد. عوامل مختلفی در جذب گردشگر وجود دارد(شمس و امینی، 1388) که از این میان می توان به نقش موسیقی های بومی اشاره کرد. موسیقی بومی با برگزاری کلاس ها و همایش ها و نیز معرفی آن توسط هنرمندان می تواند در گسترش و اعتلای فرهنگ کشور نقش مهمی را بازی کند.

بنابراین بررسی ارتباط بین فرهنگ ها و توسعه گردشگری از اهمیت بسزایی برخوردار است. چرا که با اجرای پژوهش فوق و نتایج کسب شده از تحقیق و در اختیار گذاشتن نتایج بررسی فوق به سازمان های متولی اشاعه فرهنگ غنی ایرانی، می توان گامی هر چند کوتاه در توسعه و شناساندن این عامل فرهنگی-موسیقی بومی- داشت و از طرفی ارتباط بین این عامل و رشد گردشگری را نیز نشان داد که این از این لحاظ اجرای این پژوهش از اهمیت بسزایی برخوردار است و بررسی فوق نیز با هدف نقش موسیقی های بومی در توسعه صنعت گردشگری انجام می شود.

1-5 اهداف تحقیق

1-5-1 هدف اصلی

بررسی نقش موسیقی های بومی در توسعه صنعت گردشگری.

1-5-2 اهداف فرعی