دانشکده اقتصاد و مدیریت پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت فناوری اطلاعات گرایش کسب و کار الکترونیکی

5- 2- خلاصه یافته های پژوهش ………………………………………………………………………………………………………..83

5- 3-  نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها …………………………………………………………………………………..84

5-3-1- نتایج سوال اصلی اول ……………………………………………………………………………………………………………84

5-3-2- نتایج سوال اصلی دوم ……………………………………………………………………………………………………………84

5-3-3- نتایج سوال اصلی سوم …………………………………………………………………………………………………………..84

5-3-4- نتایج سوال اصلی چهارم ……………………………………………………………………………………………………….85

5-4- نتیجه گیری از سوالات تحقیق ………………………………………………………………………………………………….85

5- 5-  پیشنهادهایی برای محققان آینده …………………………………………………………………………………………..87

5-7- خلاصه فصل پنجم …………………………………………………………………………………………………………………… 88

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………… 89

منابع و مآخد فارسی ………………………………………………………………………………………………………………………….. 89

منابع و مآخد انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………………………….. 91

فرم پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………………………………………………95

فهرست جداول

عنوان ………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

جدول شماره 3-1 :  متغیرهای تحقیق ……………………………………………………………………………………………….61

جدول شماره 3-2: شاخص های کارایی و اثر بخشی به همراه شماره سوالات مربوط در پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….64

جدول 3-3 : جدول تحلیل آماری…………………………………………………………………………………………………………67

جدول 4- 1:  نتایج حاصل از بررسی انتظارات و ادراکات پاسخ دهندگان در مورد سوال فرعی(1)…………………………………………………………………………………………………………………………………………………72

جدول 4- 2 :  نتایج حاصل از بررسی انتظارات و ادراکات پاسخ دهندگان در مورد سوال فرعی(2)…………………………………………………………………………………………………………………………………………………73

جدول4-3: شاخص های برازندگی مربوط به تحلیل عاملی عامل های منتخب جهت ارزیابی خصوصی سازی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………76

جدول 4- 4: نتایج حاصل از رتبه بندی عامل های انتخاب شده جهت ارزیابی خصوصی

 سازی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..77

جدول شماره 4-5 : آزمون T مستقل با توجه به شاخص جنسیت …………………………………………………….78

جدول شماره 4-6 : آزمون  ANOVA با توجه به شاخص سابقه شغلی ……………………………………………79

جدول شماره 4-7 : آزمون  ANOVA با توجه به شاخص تحصیلات…………………………………………………80

فهرست نمودار

عنوان ………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

نمودار(4-2-1-1) : توزیع فراروانی پاسخ دهندگان بر حسب جنسیت ……………………………………………70

نمودار(4-2-1-3) : توزیع فراروانی پاسخ دهندگان بر حسب میزان تحصیلات………………………………70

نمودار(4-2-1-4): توزیع فراروانی پاسخ دهندگان بر حسب سطح شغلی یا رتبه سازمانی…………….71

نمودار (4- 1): نمودار معادلات ساختاری (Estimate) یا تحلیل عاملی  عامل های منتخب جهت ارزیابی خصوصی

این مطلب را هم اگر خواستید بخوانید :

پابان نامه تأثیر خودگفتاری انگیزشی براجرای مهارت پاس بسکتبال در افراد درونگرا و برونگرا

 سازی………………………………………………………………………………………………………………………….74

نمودار (4-2): نمودار ضرایب معنی داری (T-value) عامل های منتخب جهت ارزیابی خصوصی سازی……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..75

فهرست اشکال

عنوان ………………………………………………………………………………………………………………… صفحه

شکل شماره 1-1 : مدل مفهومی تحقیق ……………………………………………………………………………………………….9

شکل شماره 1-2 : فرایند تحقیق ( اقتباس از کیوی و کامپنهود؛ 1376؛ 34) …………………………………10

شکل 4-1– شکل آزمون سوال اصلی دوم ………………………………………………………………………………………….74

فصل اول

کلیات تحقیق

• مقدمه :

خصوصی سازی[1] در مفهوم گسترده آن به شیوه های کاهش نقش دولت و واگذاری آن به بخش خصوصی و پیروی از منطق بازار در تمام تصمیمات اقتصادی اطلاق می شود. از این نقطه نظر ، فاصله از سیاست حفظ برخی از فعالیتهای مشخص در دست دولت برای توسعه بیشتر توسط بخش دولتی (انحصار زدایی)، به کاهش جایگاه نسبی بخش دولتی و واگذاری نقش بیشتر به بخش خصوصی اشاره دارد. خان و رین هارت  (1990)

ورود بنگاه های جدید بخش خصوصی می تواند در وضعیتی که بخش دولتی از انحصار بر خوردار بوده است، رقابت را برانگیزد. بنگاه های دولتی موجود مجبور خواهند شد حالت تجاری بگیرند و به ضوابط و نیروهای بازار واکنش نشان دهند. فرایند انحصار زدایی گاهی در چارچوب امر خصوصی سازی به عنوان فعالیتی موازی و مکمل توصیف شده است . علاوه بر این، خصوصی سازی نیز هنگامی نمود پیدا می کند که دولت ها تصمیم به کاهش تعهدات خود در زمینه تنظیم و هدایت رفتار بازیگران خصوصی در اقتصاد بگیرند. هدف از پیگیری سیاستهای حذف مقررات زاید این است که سیستم تنظیمی محدود کننده اهمیت کمتری بیابد.

در کشور ایران حجم بالای دولت در اقتصاد، حضور شرکتهای دولتی در فعالیتهای غیر ضروری اقتصادی، رقابت پذیری پایین اقتصاد در سطح ملی و بین المللی، عدم توسعه بخش خصوصی فعال در حوزه های سرمایه گذاری، ضعف بازار سرمایه برای توسعه بخش خصوصی، عدم توزیع مناسب منابع و فرصتها بین بخش دولتی و غیر دولتی،مشهود است. خصوصی سازی عملاً بعد از پایان جنگ تحمیلی و اجرای اولین برنامه پنج ساله توسعه ؛ از سال 1368 بطور جدی مطرح شد و دولت در صدد واگذاری بخشی از فعالیتهای اقتصادی شرکتهای دولتی به بخشهای غیردولتی بر آمد . اما خصوصی سازی به صورت سازماندهی شده و بر اساس قوانین و مقررات مشخص و شفاف با محوریت متمرکز سازمان خصوصی سازی به عنوان سازمان اجرایی مورد نظر عملاً از سال 1380 با اجرایی شدن فصل سوم قانون برنامه سوم توسعه آغاز شد و در قانون برنامه چهارم توسعه نیز به عنوان مکملی مناسب برای قانون مذکور دنبال شد.

• تعریف مسئله :

در مفهوم عام و گسترده، خصوصی سازی در صنایع دولتی عبارت است از کاهش بخشی از فعالیتهای اقتصادی دولت. در مفهوم خاص و محدود، خصوصی سازی به معنی واگذاری مالکیت بخشی از صنایع دولتی به بخش خصوصی است. خان و کومر (1997)

عموما دو دلیل و یا دو هدف برای واگذاری صنایع دولتی به بخش خصوصی ارائه می شود: اول، کاهش مسؤولیت های دولت و خارج سازی صنایع غیر استراتژیک[2] و غیر دولتی از حیطه مدیریت دولت. دوم، کاهش بار مالی صنایع بر بودجه کشور. تجدید ساختار و خصوصی سازی در صنعت برق پدیده ای است که در بسیاری از کشورها ضرورت آن درک و گرایش به سمت آن آغاز شده است. آیا خصوصی سازی باعث افزایش کیفیت خدمات رسانی به مشترکین می شود ؟

از طرفی رشد فزاینده مصرف انرژی الکتریکی در کشور و نیاز به سرمایه گذاری متناسب با مصرف فوق، لزوم پیروی از حرکت های نوین اقتصاد جهانی، وجود تنگناهایی از قبیل محدودیت های اعتباری ناشی از انحصار دولتی صنعت برق، عدم توان دولت برای تأمین منابع مالی لازم جهت سرمایه گذاری های روزافزون مورد نیاز، استراتژی یارانه ای تعرفه های برق و بحث کیفیت برق در ارائه خدمات، از عمده عواملی هستند که نشان می دهند ساختار سنتی فعلی پاسخگو نبوده، تجدید ساختار را در این صنعت زیربنایی الزامی می نمایند. آیا خصوصی سازی هزینه ها را کاهش می دهد ؟

اصلاحات ساختاری دقیق و با پیش بینی های لازم می تواند تصور اشتباه منشأ پولی و اعتباری وجود نارسایی ها در بخش توزیع را به تفکر استفاده بهینه از امکانات و سرمایه های موجود تبدیل نماید. از آنجا که برای اصلاحات ساختاری بخش توزیع در سند برنامه سوم توسعه کشور تکالیفی قانونی مشخص شده، اما هنوز بعد از گذشت بیش از سه سال از تصویب برنامه، چشم انداز روشنی از چگونگی و نحوه انجام تکالیف فوق ترسیم نگردیده است. لذا ضروری است که با دیدگاه جهانی و در قالب ملی، ترسیم مناسبی از نحوه اداره بخش توزیع به صورت منطق هائی با توجه به تکالیف فوق ارائه گردد. آیا خصوصی سازی قیمت تمام شده نهایی را کاهش می دهد ؟

پس از بررسی و تبیین اهداف و روش های خصوصی سازی در وزارت نیرو، نقاط قوت، ضعف، تنگناها و روش های اجرائی و اصلاحات ساختاری دربخش توزیع می پردازیم آنگاه در یک مطالعه موردی خصوصی سازی به روش برو نسپاری و نتایج آن را در شرکت توزیع نیروی برق سیستان و بلوچستان  ( مطالعه ی موردی شهرستان نیک شهر) مورد بحث قرار می دهیم و با توجه به آن راهکارهایی برای دستیابی هر چه بهتر به روند مناسب و صحیح خصوصی سازی را استنتاج نمائیم.

اکنون مساله اینست که طبق اصل 44 قانون اساسی خصوصی سازی در بسیاری از شرکتهای دولتی انجام شده است به تبع ازآن در شرکت برق سیستان و بلوچستان و شهرستان نیکشهر انجام شده است اما معلوم نیست این خصوصی سازی باعث افزایش کیفیت[3] -رضایت مندی مشترکین[4]- بهره وری[5] -کارائی[6] و اثر بخشی[7] شده است. در پژوهش کوشیده می شود با توجه به سوال مساله به این موارد پرداخته شود.

• سابقه و ضرورت انجام تحقیق :

طی دو دهه اخیر مکانیزمهای خصوصی سازی در بسیاری از کشورها طراحی و به مرحله اجرا در آمده است و از آن به عنوان راه حلی در جهت منطقی نمودن ساختار اقتصادی جامعه،کاهش بار مالی دستگاه ها بر بودجه دولت،افزایش کارائی،افزایش بهره وری،گسترش فعالیتها و تجهیز منابع مالی دولت ،استفاده کارآمد از تخصص های موجود،افزایش نیروهای تخصصی و ایجاد انگیزه برای نیروهای تخصصی بهره گیری شده است.

در سالهای اخیر پژوهشهای زیادی در ارتباط با خصوصی سازی در داخل و خارج از کشور انجام شده است. در اینجا به تعدادی از تحقیقات در ارتباط با خصوصی سازی اشاره می کنیم:

ولش و فرموند (2002) در پژوهش خود تحت عنوان “معرفی یک مدل جهت انجام خصوصی سازی “با هدف بهینه بودن فرایند انجان آن پرداخته است.

پژوهش دیگر حیدری در رساله دکترای مدیریت استراتژیک  طرح تحقیقی با عنوان “مدل خصوصی سازی برای کشور را از طریق مرور ادبیات و استفاده از نظرات خبرگان و صاحبنظران انجام داده است .

همچنین تحقیقها و مقالات زیادی تحت عنوان بررسی اثرات خصوصی سازی در شرکتهای توزیع نیروی برق مشهد و تهران و اصفهان و همچنین کیفیت بهره وری در خصوصی سازی شرکتهای توزیع نیروی برق در ایران انجام گرفته است.

یکی از مهمترین شروع یک کار تحقیقاتی این است که طرح تحقیقاتی به صورت یک پرسش آغازین عنوان شود؛ در این پرسش محقق سعی می کند آنچه را که می خواهد بداند آشکار کند؛ بهتر بفهمد و به دقیقترین صورت ممکن در گزاره یک پرسش آغازین بیان کند.(کیوی و کامپنود[8]، 1376).

لذا مسئله اصلی این پژوهش آن است که با توجه به روند خصوصی سازی در  شرکتهای توریع نیروی برق، تاثیر این روند قبل و بعد از اقدامات چگونه بوده و توانسته گامی در جهت ارتقا کارایی و اثربخشی سازمان مذکور برداشته و نوع این تاثیر چگونه است ؟

• اهداف تحقیق :

پژوهشگر در این تحقیق سعی کرده رویکرد مقایسه ای بصورت ارزیابی خصوصی سازی قبل و بعد از اجرای برنامه های خصوصی سازی را مدنظر قرار دهد. بطور کلی اهداف این پژوهش در دو بعد نظری و کاربردی طبقه بندی می گردد. تدوین ادبیات و کمک به غنی تر شدن مبانی نظری موضوع با بهره گرفتن از نظریات علمی از یکسو و شناسایی فعالیت های تئوریک و مفهومی دیگران با رویکرد مقایسه ای از سوی دیگر بخشی از اهداف نظری این تحقیق است. و از بعد کاربردی نیز پژوهشگر قصد دارد ضمن ارزیابی اقدامات خصوصی سازی در بخش های منتخب، به رتبه بندی هر بخش با توجه به دیدگاه پاسخ دهندگان جهت ادامه اقدامات خصوصی سازی و موفقیت های بعدی را مورد مطالعه قرار دهد. و با ارائه پیشنهاداتی حرکت به سوی وضعیت مطلوب و رضایت بخش را فراهم آورد.

به بیان دیگر اهداف کلی این تحقیق عبارتند از:

• ارزیابی خصوصی سازی بصورت تطبیقی (قبل و بعد ازخصوصی سازی)
• بررسی برازندگی ابزار سنجش مطالعه حاضر از نظر روایی سازه ای و ساختاری
• بهبود کیفیت خدمات رسانی شرکتهای توزیع نیروی برق به مشترکین در سطح استان و اعمال سیستم قیمت گذاری مناسب و معقولانه
• ارائه راهکارهای علمی و کاربردی به مدیران شرکت توزیع نیروی برق در جهت افزایش بهره وری و کارائی و حرکت بسمت آینده ای مطلوب
• تلاش برای کاهش هزینه های برق تحویلی به مشترکین
• افزایش کارائی بخش توزیع از طریق اصلاح ترکیب نیروی انسانی و اداره مهندسی فعالیتهای توزیع

• ارتقای بهره وری از طریق مشارکت بیشتر کارکنان در اداره امور ، تفویض اختیار،اجرای طرحهای کارانه و واگذاری سهام در زمان اشتغال در صورت ضرورت
• تعمیم آموزش در سطوح مختلف کارکنان شرکتها با تاکید بر آموزشهای کاربردی

1. Privatization
2. Non-strategic

1. Quality